เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร ประกอบด้วย อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย อุทยานประวัติศาตร์ศรีสัชนาลัย และ อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร สุโขทัยราชธานีเก่าแก่ของไทย ที่ยังคงปรากฏร่องรอยหลักฐานของอารยธรรมอันรุ่งเรืองในอดีต สะท้อนให้เห็นภาพของความเป็น “รุ่งอรุณแห่งความสุข” เป็นต้นกำเนิดของประวัติศาสตร์ชาติไทย ที่ได้พัฒนาเป็นรัฐสำคัญของภูมิภาคเอเชียอาคเนย์ ในระหว่างพุทธศตวรรษที่ 18 – 20 ด้วยคุณค่าความโดดเด่นที่ปรากฏ ส่งผลให้เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งมรดกโลก เมื่อปี พ.ศ.2534 ในการประชุมคณะกรรมการมรดกโลกสมัยสามัญครั้งที่ 15 ภายใต้หลักเกณฑ์คุณค่าความโดดเด่นอันเป็นสากล จำนวน 2 ข้อ คือ
ข้อที่ 1 เป็นตัวแทนที่แสดงให้เห็นถึงความเป็นเอกลักษณ์ ด้านศิลปกรรมที่มีความงดงาม และเป็นผลงานชิ้นเอก ที่ได้รับการสร้างสรรค์จากอัจฉริยภาพด้านศิลปะอย่างแท้จริง
ข้อที่ 2 เป็นสิ่งที่แสดงถึงความเป็นเอกลักษณ์ที่หาได้ยากยิ่ง หรือเป็นหลักฐานแสดงขนบธรรมเนียมประเพณี หรืออารยธรรมซึ่งยังคงหลงเหลืออยู่ หรืออาจสูญหายไปแล้ว
โบราณสถานและโบราณวัตถุ ที่ปรากฏในเมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร มีเอกลักษณ์ที่โดดเด่นเฉพาะตัวและมีอิทธิพลต่อศิลปไทยในยุคต่อมา เช่น เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ และพระพุทธรูปปางลีลา เป็นต้น ปัจจุบัน เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัย และเมืองบริวาร ได้รับการอนุรักษ์และพัฒนาให้เป็นแหล่งเรียนรู้และแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญ โดยมีการกำหนดและบริหารจัดการ การใช้ประโยชน์พื้นที่อย่างชัดเจน และมีการจัดกิจกรรมเพื่อสร้างความตระหนักในคุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรม และช่วยกันดูแลรักษาให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ทรงคุณค่าตกทอดสู่รุ่นหลังสืบไป